Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaygın kullanılan tütün ürünleri; bağımlılık yapıcı etkileri yanında, kanser, kalp damar hastalıkları, KOAH gibi pek çok önlenebilir hastalık sebepleri arasında ilk sırada yer almaktadır. 9 Şubat tarihi, toplumda sağlıklı yaşam bilincini geliştirmek, tütün kullanımı ve zararları konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla ülkemizde “Sigarayı Bırakma Günü” olarak kutlanmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) insan sağlığını tehdit eden ve önlenebilir en önemli etkenin sigara ve türevlerinin kullanımı olduğunu vurgulamaktadır. Sigara kullanımı, akciğer kanseri başta olmak üzere diğer kanserlerin gelişiminde,  kalp hastalıklarının ve KOAH (kronik obstruktif akciğer hastalığı) başta olmak üzere çok birçok solunum yolu hastalığının ortaya çıkmasında temel etken olduğu gibi, çeşitli fiziksel, sosyal ve ekonomik olumsuz sonuçlara da yol açan ciddi bir bağımlılık ve önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur. Ülke ekonomisini de olumsuz yönde etkileyen bir zararlı bir alışkanlıktır.

Sigara kullanımının, bağışıklık sistemine zarar verdiği, genel olarak akciğerlerinin savunma mekanizmasını bozduğu, sekresyon artışı nedeniyle akciğer, üst solunum yolu enfeksiyonları ve gribal enfeksiyonlara yakalanma riskini artırdığı uzun yıllardır bilinmektedir. Tütün kullanımı, Covid-19 ile mücadele ettiğimiz bu dönemde her zamankinden çok daha fazla tehlike içermekte ve tütün ürünü kullanımını bırakmak da her zamankinden çok daha fazla önem taşımaktadır. Sigara kullananlar, virüsle karşılaşmaları durumunda özellikle risk altında olan bir gruptur.

DSÖ'nün, 2021'de (tütün ürünlerini kullanmayı) "Bırakmak için 100'den fazla neden" listesinde ilk sırada, "Sigara içenlerin Covid-19 hastalığını ağır geçirme ve hastalık nedeniyle ölme riski daha yüksektir." maddesiyle yeni tip korona virüse (Covid-19) de dikkat çekiliyor. Sigara kullanımının Covid-19 riskini 14 kat arttırdığı bilinmekltedir. Bilimsel araştırmalar da sigara kullananların, Covid-19'a karşı kullanmayanlara göre daha savunmasız olduğuna işaret ediyor. Sigara kullanımına bağlı kalp-damar ve solunum yolları ile kanser hastası kişiler, Covid-19 risk grubunda ilk basamaklarda yer almaktadır.

Tütün ürünü kullanımı, Covid-19 açısından bir risk faktörü olduğu gibi vücudun hemen hemen her organına zarar verir ve önlenebilir pek çok hastalık, sakatlık ve erken ölüme sebep olur. Tüm bu riskler göz önüne alındığında, geç kalmadan bırakmak için adım atmak çok önemlidir. Tütün ürünü kullanımını bırakmak, her zaman ve her yaşta büyük fayda sağlayacaktır. Ancak bu fayda, Covid-19’a ilişkin riskin çok yüksek olduğu bu dönemde, her zamankinden çok daha büyüktür. İlk sigara bırakma gününden itibaren akciğerlerde, kalpte değişim başlar, yüksek kalp atış hızı normale döner, kan basıncı düşer, kan dolaşımındaki karbon monoksit seviyesinin normale döner ve zamanla bağışıklık sistemi güçlenir. 2-12 hafta içinde dolaşım düzelir ve akciğer kapasitesi artar, öksürük ve nefes darlığı azalır. Tüm bu iyileşmeler, vücutta Covid-19 enfeksiyonunun riskini ve şiddetini azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca çevredeki bireylerin, özellikle de çocukların pasif sigara dumanından korunması için de büyük kazanç sağlar. 

Hipokrat’tan bu yana “önce zarar verme” ilkesi hekimlik mesleğinin temel unsuru olmuştur. Koruyucu hekimlik ilkesi gereği her hekim tütün kontrolü mücadelesinin bir parçasıdır bu vesileyle 9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü'nde bir adım atmanızı öneriyor, sağlıklı günler diliyorum.

Doç.Dr.Şule TAŞ GÜLEN

Aydın ADÜTF Göğüs Hastalıkları ABD.